ZİHNİMİ ELE GEÇİREN DÜŞÜNCELERİN ADI VAR MI?

Bazen bir olay olduktan sonra bazen de durduk yere zihnimize olumsuz düşünceler gelir. Hatta bu bazı zamanlarda dayanılmaz bir hal alır. Bu düşüncelerin zihnimize gelmesini istemeyiz. Bir türlü engelleyemeyiz. Bu yüzden de aklımıza şu sorular gelebilir: ''Herkes benim gibi mi? Herkesin zihni bu kadar karışık mı? Neden bu tarz düşünceleri sürekli düşünüyorum? Neden hiçbir şey yokken bile bu düşünceler zihnime üşüşüyor?''

Olumsuz otomatik düşünceler

Peki bilişsel davranışçı terapi bu durumu nasıl açıklıyor?

Bilişsel davranışçı terapi bu durumu olumsuz otomatik düşünce kavramı ile açıklamaktadır. Bu kavram bilişsel davranışçı terapi için önemli bir kavramdır.

Olumsuz otomatik düşünceler aklımıza bir anda gelen, aslında düşünmeyi istemediğimiz düşüncelerdir. Bu düşünceler şimşek çarpmasına benzetilir. Hızlı bir şekilde gelip giderler. Yapılan bir çalışmada patolojik bir durumu olmayan bir kişinin uyanık kaldığı süre boyunca yani 16 saatlik bir zaman diliminde yaklaşık 40.000 civarı düşünce ürettiğini gözlemlemişler. Bu düşüncelerin elbette hepsi olumsuz otomatik düşünce değildir, sadece bazıları olumsuz otomatik düşüncedir. Kişiler sıklıkla olumsuz otomatik düşünceyi değil de sonrasında açığa çıkan olumsuz duyguyu hissederler. Kişiler psikoterapide bu durumu şu cümlelerle ifade eder: ‘’Hiçbir şey yokken, hiçbir şey olmamışken kendimi öfkeli/kaygılı/depresif hissediyorum.’’ Bilişsel davranışçı terapi bu duygulardan bir adım önce olumsuz otomatik düşüncelerin açığa çıktığına ve bu yüzden de kişilerin olumsuz bir duygu yaşadığına inanmaktadır.

Olumsuz otomatik düşüncelere örnek olarak şunları verebiliriz:

‘’Asla bu konuyu anlamayacağım.’’
‘’ Rezil olacağım.’’
‘’ Aptal durumuna düştüm.’’
‘’ Bana hiç değer vermiyor.’’
‘’ Beni yine dinlemeyecek.’’

Psikoterapide terapist kişilerin anlattıkları, getirdikleri ev ödevlerinden olumsuz otomatik düşünceleri saptar ve sorgulayarak kişiyi realiteye çekmeye çalışır. Bir süre sonra kişinin de olumsuz otomatik düşüncelerini fark etmesiyle birlikte alternatif düşünceler üretilmeye başlanır. Bunun amacı da kişinin işlevsiz düşüncelerini işlevli düşüncelerle yer değiştirmektir.